Prvi petak poslije Vaskrsa u narodu se zove još i Istočni petak, Svijetli petak, Blagi petak ili Bijeli petak, jer “pada” tokom Svijetle sedmice u danima pošto je Isus Hristos pobedio smrt.
Ovo je jedan od praznika koji prate različiti običaji i vjerovanja u srpskom narodu, dok Crkva na sasvim drugi način objašnjava šta se na ovaj dan praznuje.
Istočni petak, Bijeli petak, Blagi petak ili Svetli petak “pada” prvog petka poslije Vaskrsa tokom Svijetle sedmice.
Dani radosti koji su uslijedili vaskrsenjem Isusa Hrista se nastavljaju, a u narodu postoje brojni običaji koje bi valjalo sprovesti na Istočni petak.
Vjeruje se da bi trebalo ustati što ranije, po mogućnosti čim svane, kako bi vas pratili sreća i radost tokom cijele godine.
Umivanje na rijekama i izvorima
Odmah po ustajanju trebalo bi otići do prve reke ili izvora i umiti se tom vodom, da bi tokom cijele godine sreća tekla za vama kao što teče u rijeci ili izvoru.
Još jedno vjerovanje koje se dovodi u vezu sa prvim petkom poslije Uskrsa jeste da bi na taj dan sve djevojke i žene trebalo da izbjegavaju teške poslove i da se odmah po buđenju pomole Presvetoj Bogorodici.
Iako nije crveno slovo, srpski narod je doveo u vezu praznovanje Istočnog petka sa Presvetom Bogorodicom, i to ne bez razloga.
Ipak, kao i kod mnogih drugih praznika, stav Crkve i narodni običaji i vjerovanja se i na Istočni petak razlikuju, piše Žena Blic.
Crkva, naime, na Istočni petak obilježava obnavljanje hrama Bogorodičnog izvora životvorne vode u Konstantinopolju.
Cvjetni triod
Hram je sagradio car Lav Veliki iz zahvalnosti Presvetoj Bogorodici za iscijeljenje jednog slijepog čovjeka, a kasnije, poslije mnogo godina na istom izvoru iscijelio se i car Justinijan.
U znak zahvalnosti car Justinijan je taj hram još više raširio i ukrasio, ali se, nažalost, poslije zemljotresa on srušio.
Car Vasilije Makedonac i njegov sin Lav Mudri obnovili su i hram i izvor na kom su se, po predanju, mnogi iscijelili, a ponajviše pripadnici grčke aristokratije.
Pentikostar, odnosno “Cvjetni triod”, bogoslužbena knjiga koja se koristi od Uskrsa do Silaska Svetog Duha na apostole (Pedesetnice, odnosno Svete Trojice), navodi “živnoprijemnij istočnik”, a “istočnik” na crkvenoslovenskom jeziku znači “izvor”.
Otud je narod značenje samog praznika pogrešno preveo, pa je dan kad se praznuje obnavljanje hrama Bogorodičinog izvora “preveo” u “Istočni petak”.
U nekim dijelovima Srbije na Istočni petak se farbaju jaja koja će biti odnijeta na groblje četiri dana kasnije, na Pobusani ponedeljak.
Ponegdje se, takođe, na sutrašnji dan obavezno jede “blagota” – mladi kajmak i mladi sir, jer se prvog petka poslije Uskrsa ne posti.
Discussion about this post